تفکر سیستمی چیست؟ و کجا به کارمان می آید؟
تفکر سیستمی به زبان ساده
فایل صوتی مقاله در انتهای همین صفحه قرار داده شده است 🙂
این مقاله در 21:30 تاریخ 12 بهمن 97 بروزرسانی شده است.
تفکر سیستمی
چقدر تا بحال به معنای این عبارت یعنی ” تفکر سیستمی ” فکر کرده اید؟
به نظر شما در چه جاهایی کاربرد دارد؟
چطور میشود از آن استفاده کرد؟
و اینکه
آیا در زندگی هم بدرد می خورد؟
می شود آن را زندگی کرد؟
بهترین کار برای …
اصلا بیایید با یک مثال ساده شروع کنیم 🙂
بچه ای در نزدیکی تان شروع به گریه های بلند و لجبازی می کند.
تا جایی که کارش به شیون و به زمین زدن خودش می رسد.
بهترین راه برای ساکت کردنش چه راهی می تواند باشد؟
اگر می گویید :
انقدر عصبانی هستم و از سر و صدایش کلافه شده ام که دلم می خواهد او را بکشم،
لازم است بگوییم که این هم راهیست!
اما آیا بعدا از این کار پشیمان نمی شوید؟
و نمی گویید که : ” ای وای! عجب اشتباه
بزرگی کردم!”
چون این راه تنها برای چندثانیه جواب می دهد
و از سر و صدای او خلاص می شوید اما بعد از آن …
یا شاید بگویید:
یک سیلی زیر گوشش می خوابانم تا ساکت شود، دیوانه ام کرد!!
این هم به نوبه خود راهی است!
اما آیا بعد از نهایتا 5 ساعت، او آرام می ماند؟
در حقیقت می شود گفت که وقتی سیلی را میهمان او
می کنید برای 5 دقیقه گیج و مبهوت می ماند و بعد دوباره میزند زیر گریه،
و این بار درد ناشی از این سیلی هم به علت گریه و زاری اش اضافه می شود.
یا شاید بگویید:
او را تهدید می کنم که اگر ادامه بدهی وسیله یا اسباب بازی مورد علاقه ات را،
از تو می گیرم و دیگر حق نداری از آن استفاده کنی!
این هم به نوبه خود راهی می تواند باشد!
ولی این راه تا کی جواب می دهد؟
و اینکه آیا اصلا جواب می دهد و علت گریه اش که نمی دانیم چیست را، رفع میکند؟
شاید برای چند روز حل بشود اما آیا کافیست؟
یا ممکن است:
کم محلی کردن به او را انتخاب کنید و بگویید وقتی ببیند نتیجه گریه و فریاد زدنش،
بی محلی کردن من باشد، خودش ساکت می شود!
ولی خب این راه برای چه مدت جواب می دهد و او را ساکت میکند؟
چه راه دیگری را می توان انتخاب کرد؟
آیا می توان گفت:
ترجیح می دهم علت ریشه ای گریه اش را پیدا کنم و در جهت حل کردن آن کاری انجام بدهم،
تا برای همیشه آن موضوع برطرف شود؟
حقیقت این است که در این راه آخری “افق زمانی” در نظر گرفته شده است.
و افق زمانی یعنی:
یک کاری که انجام می دهیم، تا چه بازه زمانی می تواند موثر باشد؟
به این کوه یخ یک نگاهی بیندازیم.
مقداری از آن بیرون از آب قرار دارد و پیداست
ولی بیشتر آن زیر آب واقع شده
که گویی زیربنا یا زیرساخت آن است
طوری که انگار اگر این قسمت بزرگش نباشد
قسمت کوچک تر که بیرون از آب قرار دارد هم خیلی پایدار نخواهد بود!
می خواهیم بگوییم که:
کارها، رفتارها و برنامه هایی که انجام می دهیم و اجرا می کنیم، هم به همین صورت هستند.
یعنی برای پایدار بودن شان لازم است یکسری زیرساخت هایی داشته باشند
و
رعایت تفکر سیستمی یکی از راه هاییست که می تواند این زیر ساخت را فراهم کند 🙂
بعبارت دیگر تفکر سیستمی یعنی:
رعایت افق زمانی
و افق زمانی هم که یعنی:
یک کاری که انجام می دهیم، تا چه بازه زمانی می تواند موثر باشد؟
خیلی راحت و ساده می شود اینکه:
هر کاری که انجام می دهم، چه تبعاتی دارد؟
و چقدر تبعات دارد؟
هر تبعاتی که دارد تا چندوقت باقی می ماند؟
چه اتفاقاتی ممکن است از بعدِ آن رخ بدهد؟
و …
و همین مساله باعث میشود دید بلند مدت تری داشته باشیم و بهتر بتوانیم کارها و حتی رفتارهایمان را مدیریت کنیم
و بعدِ آن ها را هم مدنظر داشته باشیم و اقدامی بکنیم.
پس خود را در یک سیستم که مختص خودمان است می بینیم و آگاهانه تر و هوشمندانه تر اقدام و رفتار می کنیم.
اثر مار کبری
یک زمانی در هند تعداد مارها خیلی زیاد شده بود.
و دولت تصمیم گرفت برای حل این مساله اقدام اساسی انجام بدهد.
شما اگر بودید چه کاری انجام می دادید تا مردم از دست این مارها خلاص بشوند؟
پس اعلام کرد که:
هرکسی بتواند تعداد مارهای بیشتری بگیرد و تحویل دولت بدهد، مبلغ بیشتری را دریافت می کند.
و همین مساله باعث شده بود که تقریبا عده زیادی به تکاپو بیفتند.
مارها را جمع کنند و در ازای آن پولی را دریافت کنند.
آیا به نظر شما تا به اینجا تفکر سیستمی توسط دولت اجرا شده بود؟
از یک جایی به بعد مردم می دیدند که کسانی که مار بیشتری را تحویل می دهند،
پول بیشتری هم می گیرند و حتی عده ای کار خود را کنار گذاشته بودند و مشغول این امر شده بودند.
اما…
عده ای هم کسب و کار تولید و پرورش مار راه انداخته بودند،
تا اینگونه با زحمت کمتری نسبت به اینکه دنبال مارها بگردند، مار بیشتری را تحویل داده،
و پول بیشتری را دیافت کنند.
تا مدتی به همین روال ادامه دادند و پول زیادی هم به جیب زدند.
تا اینکه …
دولت متوجه این قضیه شد و …
حالا چه نظری دارید؟
به نظر شما آیا تفکر سیستمی در راه حلی که دولت ارایه داده بود رعایت شده بود؟
آیا با در نظر گرفتن افق زمانی یا همان افق دید این راه را ارایه داده بودند؟
و تبعات آن که همین کاری بود که عده ای انجام داده بودند، را هم در نظر داشتند؟
و…
پس وقتی می خواهیم کاری یا رفتاری را انجام دهیم بهتر است قبل از اقدام این را از خودمان بپرسیم که:
بهترین کار برای بازه زمانی —— چیه؟
تا راحت تر بتوانیم کیفیت را حفظ کنیم.
فایل صوتی مقاله “تفکر سیستمی چیست؟ و کجا به کارمان می آید؟” خدمت شما 🙂
مقاله “خودسازی چیست؟” رو هم میخوام ببینم و استفاده کنم .
مطالب جدیدتر در آپدیت بعدی اضافه می شوند 🙂
دیدگاهتان را بنویسید